ноември
б:бојковски милко

 

д:два гласа

(позади сцената на еден патувачки циркус)

Глас прв: Замолчи веќе еднаш знам да летам!
Глас втор: Ај не заебавај како бе?
Глас прв: Така ги затворам очите, ги одврзувам двете раце и го држам исправено чекорот. Можеби други птици не знаат но јас знам и точка.
Глас втор: Но ти не си птица еј !!!
Глас прв: Како не сум?
Глас втор: Така не си.
Глас прв: Што сакаш да кажеш дека не умеам да летам?
Глас втор: Тоа што ти го нарекуваш летање другите го викаат одење по тенка жица.
Глас прв: Кој ?
Глас втор: Сите од циркусот, дури и парталавата кукла и несмасниот кловн.
Глас прв: Што знаат тие? Прости шарлатани, акробати се служат со ефтини трикови за да привлечат и најмало внимание додека мојот пристап е поинаков.
Глас втор: Мислиш дека си посебен не се занесувај таквите како тебе најлошо поминуваат, не можеш да ги убедиш луѓето во нешто во кое ни самиот ти длабоко не си убеден нели? На крајот на краиштата тој твој лет е лет во место.
Глас прв: Не е.
Глас втор: Е.
Глас прв: Како тоа мислиш?
Глас втор: Па тоа твое самонаречено летање ти го изведуваш само во моментите кога под тебе се наоѓа сигурносната мрежа без неа ти си ист како нас илузионист, лунатик, веруваш во свет за кој не знаеш дали постои. Сигурносната мрежа е онаа која ја руши сета твоја замисла, таа е онаа која стои помеѓу твојот сон и твојата смрт.
Глас прв: Од сето ова што ми го кажа гледам дека ништо не разбираш, не ми е потребна таа проклета мрежа можам и без неа. Сите ние паѓаме порано или подоцна. Остануваат само обидите и вистинската верба.
Глас втор: Да но вистинската верба би била безначајна ако во неа е присутен стравот.
Глас прв: Мислиш дека ми е страв? Или пак ти го имаш целосно победено па сега ме охрабруваш. Те знам јас тебе. Те гледам како исплашено подскокнуваш секогаш кога некое од твоите животинки нема да те послуша. Целиот пребледуваш.
Глас втор: Ти си нетокму никогаш не сум го направил тоа.
Глас прв: Аха ха ха ха да, да затоа малата вратничка од кафезот секогаш ја држиш
полуотворена за да влезе малку провев па луѓе сме бре се потиме. Да знам, кога ја
изведуваш твојата точка си опкружен од луѓе кои се наредени околу кафезот, тука присутни. Во секој миг може некое од животните да се подисплаши. Аха аха ха...
Глас втор: Не знам што сакаш со ова да докажеш и не гледам тука ништо смешно.
Глас прв: Не сакам ништо да докажам и не ти се подсмевам. Напротив. Само сакам да знаеш дека стравот не е нешто од кое треба да се срамиш тој самиот по себе е оправдан и стои независно од твојата волја. Би било сосема ненормално кога не би постоел. Тој е оној кој ги поттикнува нештата, замисли кога би го немало.
Глас втор: Би било супер, сите луѓе би биле посреќни.
Глас прв: ...или понесреќни... Би се изгубил предизвикот, желбата за докажување. Сите нешто денеска докажуваат. Со тоа се посигурни во својата моќ над другите.
Глас втор: А пиштолов? (во раце држи еден стар пиштол)
Глас прв: Кој пиштол? Ааа тој пиштол, се користи како доказ за длабока немоќ или
несигурност.
Глас втор: Но со тоа се губи разумноста.
Глас прв: Разумот се занемарува тој е неважен пред сонот, треба само него да го следиш. Од денешна гледна точка и самиот Икар бил еден своеглав глупак кој не сакал да го послуша својот кутар татко. Восочните крилја се спржиле пред желбата за летање.
Глас втор: Каков невиден глупак зошто не послушал?
Глас прв: Затоа што го скротил стравот. Светлината на сонцето му била попривлечна од разумните совети. Но мислата ми е друга, нас не поврзува еден заеднички проблем кој заедно мораме да го решиме. Вечерва кога ти ќе ја изведуваш својата точка а јас мојата ќе направиме една мала промена јас ќе ја исечам мрежата а ти ќе го затвориш вратничето од кафезот и ќе ги растераш сите луѓе кои се соберени околу него. Ќе провериме колку сме подготвени да го следиме сопствениот сон.
Глас втор: Договорено
Глас прв: Така пријател дај си рака.
(Се поздравија и заминаа.)


Вечер. Публиката се собираше. Беше нестрплива пред несекојдневниот настан. По нивно барање двете точки одеа истовремено.

Глас втор: Ова е тоа.
Глас прв: Да пријателе сега.

Нивниот пад одѕвони насекаде. Со тоа беше срушен нивниот сон но ништо не беше
споредливо со светлината којашто ја чувствуваа во нивните очи.
 

 

г:госпоѓа меланхолија

Ја знам живее одспротива. Во модерната висококатница на десетти. Иако никогаш немам директно зборувано со неа ја имам видено неколку пати во супермаркетот. Не ме прашувајте за името. Не сум добар со имиња со лица уште помалку. За сето тоа е виновна мојата болест. Не знам дали ви имам кажано, но на дваесет и три години заедно со девојка ми доживеав тешка сообраќајна несреќа и ја закачив оваа амнезија на грбот. Работата е во тоа што паметам се до несреќата а наваму ништо. Не можам да бележам нови сеќавања. ^исто е ко празна табла. Како милиони збиени црни дупки. Повеќето од вас би сакале да ја имаат ваквата болест но верувајте ми не е пријатно. Ништо не можам да задржам за себе, сето тоа избледува и секогаш го земам за измислица. Ко спуштање на некоја мемлива магла врз мене. Купишта наредени пластови. И самите знаете какви се скопските магли густи и сиви како застоен лепак. Редовно одам на терапии и докторот нон-стоп ме убедува дека станува збор само за делумна амнезија дека е прашање на време кога целосно ќе си го вратам сеќавањето. При самата помисла на тоа се чувствувам некако изгубен, постојат нешта на кои одбивам да се сетам. Се обидувам да му докажам на докторот дека ходникот по кој јас чекорам другите го одбегнуваат или пак едноставно не сакаат да влезат во него. Постои нешто на самиот влез кое не им дава до крај да ја испочитуваат својата намера. Но сето тоа е безначајно мене нешто друго ме загрижува, а тоа се сомневањата на луѓето во веродостојноста на мојата совест. Имено полни се со изговори дека таква госпоѓа не постои и дека мојата опседнатост со неа е плод на моите пијани фантазии. Малодушни озборувачи. Вистина е дека по малку почнав да пијам но со сигурност можам да вe уверам дека нејзиното постоење не треба да биде доведено во прашање. Таа постои. Залудни се нивните напори да ми докажат дека тоа се само мои неврзани реченици и дека таа е привид на мојата поранешна девојка. Не се сеќавам дека некогаш сум имал девојка а Вие? Не можам а и не сакам да зборувам за нешто на кое не се сеќавам. За да си ја олеснам работата околу запомнувањето се служев со секакви финти фаќав белешки, го забележував местото, времето, описите на личностите, називите на улиците и сл. Нотесот секогаш го чував во внатрешниот дел од капутот. Тоа беше единствениот начин на кој можев да се справам со подмолните. Во него е сместена целата моја меморија. Не можам ни да замислам што би се случило кога би ми го украле или кога би го загубил. Тој е се што имам нему единствено му верувам. Затоа веднаш се спротиставив на нивните проѕирни ставови околу тоа дека високатницата има само девет а не десет ката. Во нотесот јасно пишува ДЕСЕТ КАТА и толку. Тоа ми е повеќе од доволно за потврда на нивните лаги. Додека ги прелистувам неговите страници последно ново нешто што излезе е дека прозорецот од мојата бања е наполно свртен кон прозорецот од нејзината спална соба. Обично ја гледам ноќе седнат на шолјата. Ги трга завесите и проверува дали има заклучено, клучот го остава покрај нејзиниот дождовен мантил, чадорот и големата црвена шапка. Има убави нозе. Излегува околу девет наутро. Надвор е облачен стуштен ден, доцна есенски. Доаѓа до малата телефонска говорница која се наоѓа веднаш до пекарницата, се јавува на некои чудни броеви, разговара кратко, купува леб и си оди. За да се уверам потполно во нејзиниот идентитет се решив на поподробно истражување. По враќање од една моја терапија незабележано влегов внатре и почнав да се распрашувам. Особено интересен беше одговорот на домарот- станот е празен, веќе со години никој тука не живее. Откако почина една млада девојка никој не сака да се всели. Нејзините родители си заминаа многу одамна. Неговиот одговор беше кажан со доза на несигурност па се убедив дека мора лично самиот тоа да го проверам. Додека се искачував нагоре по скалите, низ тесните ходници се ширеше мирис на штотуку испечен леб. Стигнав до последниот кат девееттиии. Не ова не е возможно мора да постои барем уште еден кат. Последните скалила водеа до поткровјето. Се вратив назад да го побарам домарот. Го немаше. Вратите од другите станови не се отвараа. Попусто ѕвонев. Забележав дека во ова мое напуштање на станот распоредот на моите кошули и книги е сосема превртен некој нешто барал меѓу работите. Нема никакви знаци на пробивање, никаков натрапник. Но што би сакал некој да земе од мене. Единствено нешто што можам да му понудам е скршено сеќавање и параноичен ум. Не знам на кого би му било тоа потребно. Бев во тотална недоумица. Госпоѓата ја немаше неколку дена по ред. Заклучив дека со нејзиното пронаоѓање би успеал некако да ја оправдам својата здрава психичка состојба вака не можам ни натаму ни наваму. Безизлез. Пополека почнав да се откажувам кога одеднаш ја здогледав како се шета со неколкуте свои пси поминувајќи крај контејнерите и малите лимени трафики и како лесно се губи зад следниот свиок. Го наметнав капутот и истрчав надвор. Беше недостапна. Секогаш чекор пред мене. Не помага ниту трчањето. Се гушам и го губам здивот. Ќе има уште некоја шанса се тешам. Поминаа неколку непреспиени ноќи. Втората шанса пристигна кога во бањата се бричев подготвувајќи се за излегување. Овој пат натоварена со две огромни црни торби ко снаодлив шверцер на поминување граница се шмугна низ вратата. Поитав да ја стасам. При поминување на улицата го избегнав црвениот занесен автобус но не внимавав кога од другата страна со голема брзина се движеше црн спортски автомобил. Се сеќавам на чкрипењето на гумите, чад и удар. Паѓање. Долга анестезија. Пред заспивањето гледам бледо лице спружено веднаш до моето како се губи во недоглед.

-Драго ми е што се запознавме јас сум госпоѓа Меланхолија.
-^екајте сакав само да...

Длабоко во себе нејзиниот глас ми беше повеќе од познат.
 

 

к:крајот на војната

На татко ми

Војната заврши. Јавија на радиостаниците. На сите јавни разгласи ширум државата. Окупаторот ги повлекуваше своите трупи а со тоа и сиот свој макотрпно спеч ален гнилеж. Стариот повеќе не се враќаше толку рано од работа а и кога го правеше тоа секогаш се враќаше пијан. Ја прославуваше слободата. Е кога само ќе се присетам како порано со голем восхит зборуваше за власта која така сурово се откажa од неговите идеали. Доаѓаше пред големиот портрет кој мајка ми неколку пати се закануваше дека ќе го спали, се наоѓаше веднаш над масичето во нивната спална соба.
-Ех синко за ова вреди да се умре. покажувајќи ми со поцрнетиот прст во сликата на некој добро исчешлан Хрват кој од некакви неразјаснети причини од секогаш сум го сметал за дволичен. Бев многу мал две педи и го викав Ито иако неговото вистинско име звучи сосема различно од мојата претстава. Мајка ми пак го презираше сето тоа.
-Престани да го труеш детето со твоите будалаштини и дојди да го испиеш својот лек. Се разболе во војната, двапати учествуваше во неа, силикозата од бункерите се повеќе и повеќе го земаше своето. Три пати беше ранет прострелно. Ми дозволуваше да ги видам кажувајќи ми како во некоја заседа едвај извлекол жива глава. Имаше отежнат здив. Припаѓаше на генарацијата горди пионири и тука немаше што да се направи. Јас сум роден многу подоцна. Првата генерација која не учествуваше во таа маскарада. Никакви штафети, црвени марами, работни акции. Не можеше да се помири со тоа. Му беше жал што дури и децата повеќе не си играа партизани.
-Мамичето нивно Квислингшко. Гледај што направија овие будали ја уништија единствената работа што го прави човека вреден. За него сите тие марифетлуци беа повеќе од симболични, повеќе од формалност. Симбол на револуцијата. Ми зборуваше како лично се ракувал со него најрадосниот миг во неговиот половичен живот. Немал мал чин за време на војната прв човек во неговиот одред додека подоцна станал полковник во тогашната ЈНА. Ден на републиката 28-ми Ноември цел еден ритуал. Делење на ордени за храброст, другари и другарки, братство единство и сите тие излитени фрази. Се расфрлаше со спектакуларноста на настанот и важноста на процесијата. На тој датум секогаш се качуваше на терасата и ја окачуваше нашата застава какошто тој ја нарекуваше. Пееше колку што го држи целиот глас. (Друже Тито ми ти се кунемо...Данас је дан републике и старио је попио мало, на телевизији Лепа Брена и стари се сеќа ратних времена...). Тоа повеќе наликуваше на неартикулирано мрморење со добро познатиот војнички патос отколку на пеење но добро ако може да се земе како такво. Јас само седев и зјапав во трите преливачки бои додека комшиите го препукуваа со секакви имиња. Кога нештата ќе се вжештеа мајка ми беше онаа која го повлекуваше назад повеќе поради тоа што парното беше вклучено. Пцуеше се по ред од колено на колено редеше и живо и мртво. Го бранеше својот идол.
-Немој само таков да бидеш сине, предавници, неблагодарни дилетанти. Им подаруваш слобода а тие бараат уште, немаат појма како е. Тој знаеше. Два пати беше заробуван и одново пуштан се чуствуваше како вечен должник на утопистичкиот систем. Предвремено се пензионираше, неможеше понатаму, се прашуваше до каде води сево ова. А и немаше доволно нерви да се расправа со неважни работи. Сега беше пензиониран лежеше на својата удобна софа, гледаше вести, и редовно ја примаше својата бедна плата од држава на кој и служеше целиот свој живот. Се раправаше со секој кој мислеше поинаку, пушејќи Југославија. Некомпромисно ја водеше својата сопствена војна и играше шах сам, со душа бранејќи го кралот. Дојде и тој ден 4-ви мај осумдесетата. Во раните утрински часови прекина големото срце. Прекинаа и сите утакмици, кражби, операции. Се сеќавам дека ме тераа да стојам не можев да плачам. Сите плачеа освен оние на робија. Беше срушен митот за црниот мерцедес и црвените петокраки. На погребот присуствуваше половина свет. За последен пат „Хеј Словени" се пееше со таква фасцинантност. Татко ми не беше меѓу нив не можеше да биде дел од последниот марш. Не можеше ни да препостави дека по десет години завек ќе биде уништена илузијата за сложната федерација. После тоа се смени се, ги менувавме дури и имињата на градовите. Од имот имавме стан, кола, и сеќавања од една бивша држава.
-Се живееше подобро отколку сега, се одеше по одмори, имавме пари. Бевме господа за Бугарите и Грците. Јеби га така беше сега се е поинаку. Од машини за перење до тоалетна хартија а за колбасите и да не зборувам не сум каснал добар колбас од осумдесет и втора наваму. Една од сигурните работи е тоа што не можеш да бидеш сигурен. Ова што сега се случува не личи на ништо. Живуркаме на дното.
Очекувано изреагира кога по неговата смрт на концерт од белградските несреќи „Електрични оргазам" Гиле подбивно изјави- Извините цркао нам маршал. Секако дека тоа беше двосмислено не бадијала стариот промрче. Ех во мое време ваквите ги апсеа. Набргу потоа во едно јунско попладне кога мајка ми го спремаше неделниот ручек стариот се заклучи во вецето и го немаше цел саат. Кога излезе беше во својата воена униформа и со својот рачен пиштол. Нервозно влезе во спалната, го откачи портретот и ко виулица излета надвор. Мајка ми остана запрепастена и залудно го проколнуваше. Го стави портретот на хаубата и испука неколку куршуми. Очигледно дека слободата не знае да зборува. Во предвечерието на револуцијата неколку истрели и пробушената слика ја разбудија комунистичката заспаност. Еден изморен човек исчезнуваше во светот приклучувајќи се на армијата слепи и безимени војници. Останаа само парчињата стакло разлетани врз црниот асфалт и ветрот кој стануваше се посилен и посилен.
 

 

к:кутија

Веќе две недели по ред на мојата нова адреса помеѓу другата пошта стигнува и една сосема оби~на кутија. Отпрвин помислив дека при преселувањето сум заборавил нешто па моите претходни газди сега уредно ми го враќаат назад. Но не беше така. На никого немам кажано каде живеам. Ниту на моите дома. Како и да е, содржината на црвената кутија не е толку интересна како што претпоставував. Првото нешто коешто пристигна беше све~ен црн фустан. Проѕирен. Безволно го измеркав и го фрлив во првиот агол кој го здогледав. Од по~етокот не и обрнував толку внимание мислејќи дека некој упорно го греши името на улицата и градот. Во позадина на карти~ката немаше никаков потпис, пе~ат или сли~но. Сега на подот имав цела колекција на непотребни предмети. Песо~ен ~асовник, ~околадни бонбони, козмети~ки производи и шарена керами~ка вазна. Бев целосно заборавил на неа а таа и понатаму се појавуваше со што работите стануваа се побројни и побројни. Испраќа~от сеуште беше непознат. Иако однадвор изгледав прили~но смирено потајно посакував да дознам кој ми ги испраќа овие несоодветни подароци. Со нетрпение го о~екував нејзиното следно пристигнување. Една ве~ер додека индиферентно зјапав ту во телевизорот ту во накривените канделабри сетив не~ии брзи ~екори како се приближуваат до влезот. Поштарот? Но тој секогаш ѕвони два пати или не? На прагот откако ја отворив вратата, лежеше завиткана во црвена хартија мала картонска кутија. Од доставува~от ни трага. Ја внесов внатре и набрзина ја одвиткав. Карти~ката беше попрскана со женски парфем и на неа со големи букви во нејасен ракопис пишувашеÂТОА Е ТВОЈАТА НЕВОЛЈА". Хмм зна~и станува збор за жена. Со нив барем е полесно си помислив. Имав среќа што не се работи за некаков импотентен или пак измамен маж. Тие се најлоши. Бесполезни беа ноќните прошетки или пак моите ис~екувања близу дворот. Ги замолував дури и соседите да ми пријават ако забележале нешто необи~но за време на моите излегувања од дома по некоја работа. Го алармирав скоро секого од маало. Целата потрага се сведуваше на големи претпоставки, можности за тоа кој би можел да го направи тоа. И тука завршуваше се. Од сите познаници не ми паѓаше на ум ниту еден кој би бил до таа мера дрзок. О~игледно дека во прашање беше некаква невкусна шега. Љубопитно ги запрашував колегите, роднините и секој кој на некаков на~ин ми се видел сомнителен, перверзен или манијакален. Секој кој го немам видено одамна или пак поминало многу време откако за последен пат имам зборувано со него. Никого не го интересираше таквата појава. Лежев така неколку дена хиберниран и коне~но решив да преземам нешто. Отидов по одговори во најблиската пошта. Вработениот таму службеник ми објасни дека тие се само посредници во целата работа и дека увид во доверливите податоци има само главната пошта. Ми го даде нивниот телефонскиот број и спомена дека доколку на кутијата не постои никаква поштенска марка тогаш во тој слу~ај дури и тие се немоќни и не би можеле да му влезат во трага на анонимниот испраќа~. Неговото образложение се состоеше во тоа дека на поштенските марки се испишани јасно ис~итливи кодови кои укажуваат то~но на местото од каде што е пратен пакетот. Му се заблагодарив и си заминав. Кога пристигнав дома се прифатив за телефонот и по~нав со нивно барање. Ја откинав марки~ката и свртев. Длабоко бев убеден да го пронајдам оној кој си поигрува со мојата приватност. Човекот од другата страна ми ре~е да при~екам неколку секунди. Му кажав за проблемот и му ги про~итав бројките. Постојано во врската имаше потешкотии и сигналот се прекинуваше. На крај се изгуби целосно. Ја спуштив слушалката. Се обидов повторно. Линијата овој пат беше зафатена. Бев толку блиску. Агонијата продолжуваше. При вртењето назад забележав дека на креветот покрај зелениот орман се наоѓаше веќе познатата кутија. Не, ох не, стигнала пак. Да ти се плукнам во изопа~еното хоби. Зедов ја раскинав на пола и го извадив писмото од внатре. Истиот ракопис. Само сега со нежен кармин беше испишано ÂСЕТО ОНА КОЕ МИ ГО НЕМАШ ДАДЕНО". Одеднаш ми стана јасно дека услугите на поштата повеќе не ми се потребни.